Czy fundator odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej?
Fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Czy fundacja rodzinna odpowiada za zobowiązania fundatora?
- Fundacja rodzinna odpowiada za zobowiązania fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej, w tym obowiązek alimentacyjny. Odpowiedzialność fundacji rodzinnej jest odpowiedzialnością solidarną z fundatorem. Odpowiedzialności tej nie można wyłączyć ani ograniczyć bez zgody wierzyciela.
- Fundacja rodzinna odpowiada również za wykonanie powstałego po jej ustanowieniu obowiązku alimentacyjnego obciążającego fundatora. Egzekucja z majątku fundacji rodzinnej obowiązku alimentacyjnego obciążającego fundatora jest możliwa, gdy egzekucja z majątku fundatora jest bezskuteczna.
- Fundacja rodzinna odpowiada za zobowiązania fundatora do wartości mienia wniesionego przez niego według stanu z chwili wniesienia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.
Co to jest jednostka terenowa fundacji rodzinnej?
- Fundacja rodzinna może tworzyć jednostkę terenową lub ich większą liczbę rozumianą jako wyodrębnioną organizacyjnie część działalności fundacji rodzinnej zorganizowaną w innym niż siedziba fundacji rodzinnej miejscu (innej miejscowości). Należy przyjąć, że jednostka terenowa realizuje cele fundacji rodzinnej w określonym i przypisanym jej obszarze działalności zakresie. Ustawa nie przyznaje jednostce terenowej odrębnej od fundacji rodzinnej osobowości prawnej.
- Jednostkę terenową, zgodnie z art. 26 ust. 3 Ustawy, ustala się w statucie, w tym wskazuje się jej siedzibę i adres, które to na podstawie art. 117 Ustawy są wpisywane do rejestru fundacji rodzinnych.
- Jednostka terenowa fundacji rodzinnej działa w strukturze organizacyjnej fundacji rodzinnej. Nie jest ona odrębnym podmiotem praw i obowiązków, nie posiada też odrębnego zarządu.
- Fundator to osoba, która tworzy fundację rodzinną. To właśnie z jego majątku lub jego części powstanie mienie fundacji rodzinnej (por. art. 17 Ustawy). Wspomniany majątek, powstały na skutek wyposażenia fundacji rodzinnej przez fundatora, będzie stanowić fundusz założycielski (por. majątek fundacji rodzinnej). Przeniesienia mienia na fundację rodzinną co do zasady „przerywa” związek między tym mieniem a jego dotychczasowym właścicielem.
- Do najważniejszych zadań fundatora należy ustalenie statutu i określenie w nim szczegółowego celu fundacji rodzinnej, który będzie realizowany w oparciu o przekazane przez niego aktywa. W szczególności będzie on określał beneficjentów, tj. osoby odnoszące korzyści z utworzenia fundacji rodzinnej (por. beneficjent). Fundatorowi pozostawiona jest duża elastyczność w określeniu szczegółowych celów oraz nakreśleniu wizji działalności fundacji rodzinnej, przy czym cele te muszą być prawnie dopuszczalne.
Kto może być fundatorem fundacji rodzinnej?
- Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. W istocie oznacza to, że fundatorem może być jedynie pełnoletni człowiek, który nie został ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo. Fundatorem natomiast nie może być jednostka organizacyjna, niezależnie od tego czy posiada zdolność prawną czy nie. Takie ograniczenie kręgu osób mogących być fundatorami wynika z roli, jaką ma pełnić fundacja rodzinna, tj. zarządzania majątkiem należącym niegdyś do fundatora i zrealizowania wybranych celów prywatnych.
- Fundatorem mogą być obywatele Rzeczypospolitej Polskiej oraz cudzoziemcy.
Na czym polega wymóg złożenia oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej?
Aby uzyskać status fundatora należy złożyć oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej. Oświadczenie takie może być złożone w:
- akcie założycielskim albo
- testamencie.
Są to tzw. dokumenty ustanawiające fundację rodzinną.
Pierwsza z form dotyczy sytuacji, w których fundator chce, aby fundacja rodzinna powstała jeszcze za jego życia. Druga natomiast, gdy fundacja rodzinna ma powstać dopiero po jego śmierci. Zarówno akt założycielski, jak i testament, powinny być sporządzone w formie aktu notarialnego pod rygorem ich nieważności.
Oprócz ww. dokumentów najistotniejszą rolę będzie odgrywał statut (por. statut).
Ilu fundatorów może mieć fundacja rodzinna?
To, ilu fundatorów będzie mogła mieć fundacja rodzinna, będzie zależało od tego, w jaki sposób dojdzie do jej powstania. Jeżeli będzie ustanawiana w testamencie, to będzie mogła mieć tylko jednego fundatora. Wynika to z faktu, że polskie prawo spadkowe nie dopuszcza możliwości sporządzenia wspólnego testamentu.
Natomiast jeżeli fundacja rodzinna będzie ustanawiana na mocy aktu założycielskiego, to liczba fundatorów nie jest ograniczona. Co więcej, Ustawa
w takim przypadku nie wymaga, aby fundatorami były wyłącznie osoby spokrewnione. Natomiast większa liczba fundatorów w takim przypadku może oznaczać większe problemy z wykonywaniem praw i obowiązków fundatora.
Jakie prawa i obowiązki ma fundator?
Rola i wpływ fundatora na fundację rodzinną zależą od indywidualnych decyzji fundatora i jego woli. Co do zasady, po założeniu fundacji rodzinnej jego rola
w wybranych aspektach ulega wyczerpaniu, a po jego śmierci definitywnie
kończy się.
Prawa i obowiązki fundatora są niezbywalne. Natomiast jest możliwe, aby fundator powierzył wykonywanie swoich uprawnień innej osobie. Musi to się jednak odbyć w statucie i zakres takiego powierzenia powinien zostać precyzyjnie określony. Przyjęte rozwiązanie jest niezbędne na wypadek ewentualnej niemożności realizacji niektórych zadań osobiście przez fundatora, np. z powodu choroby, czy też braku woli dalszego angażowania się w bieżącą działalność fundacji rodzinnej.
Ważne!
Osoba, której zostało powierzone wykonywanie uprawnień nie staje się z tego tytułu fundatorem.
Fundator może kierować do organów fundacji rodzinnej uwagi, opinie lub zalecenia dotyczące jej działalności.
Jak wykonuje się prawa i obowiązki w przypadku wielu fundatorów?
W przypadku ustanowienia fundacji rodzinnej w akcie założycielskim, fundacja rodzinna może mieć więcej niż jednego fundatora. Taka sytuacja nie pozostanie jednak bez wpływu na wykonywanie praw i obowiązków przez fundatorów. Wtedy mają oni do wyboru:
- wykonywanie praw i obowiązków wspólnie albo
- określenie w statucie innych, bardziej precyzyjnych zasad wykonywania praw
i obowiązków fundatorów.
Wspólne wykonywanie prawa jest sytuacją domniemaną, tj. znajdzie zastosowanie, gdy strony nie określą w statucie omawianej kwestii inaczej. Wspólne wykonywanie praw podlega zasadom znanym dla współwłasności rzeczy, określonych
w Kodeksie cywilnym (art. 195-221).
Ważne!
W przypadku zmiany beneficjenta lub jego uprawnień jest konieczna
zgoda pozostałych fundatorów. Innymi słowy, w ten sposób zostało potwierdzone, że czynność taka przekracza zakres zwykłego zarządu (por. art. 199
Kodeksu cywilnego).
Ustawa daje jednak dużą swobodę fundatorom i zezwala na określenie kwestii wykonywania praw inaczej w statucie.
Jaką odpowiedzialność ponosi fundator?
Po pierwsze, fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej. To oznacza, że wierzyciele fundacji rodzinnej nie będą mogli go pozywać
za zobowiązania fundacji rodzinnej. Innymi słowy, ryzykowne inwestycje fundacji rodzinnej nie będą pociągały negatywnych konsekwencji finansowych dla obecnego majątku fundatora. Fundator w takim przypadku będzie mógł jednak,
w sensie ekonomicznym, stracić majątek, który przekazał fundacji rodzinnej.
Po drugie, jednym z podstawowych założeń jest, aby przekazanie majątku
do fundacji rodzinnej nie pogarszało sytuacji wierzycieli fundatora w związku
z zaciągniętymi przez niego zobowiązaniami cywilnoprawnymi. Innymi słowy, założenie fundacji rodzinnej nie powinno służyć jako mechanizm wykorzystywany przez fundatora do ucieczki przed swoimi wierzycielami (por. odpowiedzialność za zobowiązania fundatora).
Czy fundator może być beneficjentem?
Posiadanie statusu fundatora nie wyklucza posiadania przez taką osobę również statusu beneficjenta (por. art. 30 ust. 2 Ustawy).