Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
Beneficjentem może być:
- osoba fizyczna;
- organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego.
Czy dziecko jeszcze nienarodzone (nasciturus) może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
Nasciturus może być beneficjentem fundacji rodzinnej pod warunkiem, że urodzi się żywy.
W praktyce beneficjentem może być także kobieta w ciąży, np. w zakresie pokrycia kosztów jej utrzymania oraz świadczeń medycznych w czasie ciąży, a tym samym „pośrednio beneficjentem faktycznym” byłby nasciturus.
Czy beneficjentem może być dziecko albo osoba ubezwłasnowolniona?
Beneficjentem fundacji rodzinnej może być dziecko i inna osoba, która nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych. Taki beneficjent musi jednak korzystać ze świadczeń od fundacji rodzinnej przy pomocy innych osób: rodzica, kuratora, opiekuna lub innej osoby, której powierzono zarząd majątkiem.
Czy założyciel fundacji rodzinnej może zadbać o swoje zwierzęta?
Beneficjentem fundacji rodzinnej może być człowiek. Jednak fundator ustanawiając beneficjentem fundacji rodzinnej człowieka, może określić, że przekazane beneficjentowi środki mają zostać wykorzystane m.in. np. na opiekę weterynaryjną i koszt utrzymania zwierząt.
Jakie organizacje pozarządowe mogą być beneficjentami fundacji rodzinnej?
Beneficjentem fundacji rodzinnej mogą być organizacje pozarządowe, które prowadzą działalność pożytku publicznego (wymienione w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie). Są to:
- niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi; - niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia;
- osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów
o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej,
o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz
o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego; - stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
- spółdzielnie socjalne;
- spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz
nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.
Ważne!
Aby dany podmiot (osoba prawna czy też inna jednostka organizacyjna) był beneficjentem fundacji rodzinnej, jest koniecznym, aby był jednocześnie organizacją pozarządowa prowadzącą działalność pożytku publicznego.
Fundator może zastrzec, że przedmioty przypadające dziecku jako beneficjentowi fundacji rodzinnej nie będą objęte zarządem sprawowanym przez rodziców małoletniego beneficjenta. W takiej sytuacji fundator powinien ustanowić osobę, która będzie sprawowała zarząd nad przedmiotami przypadającymi od fundacji rodzinnej małoletniemu beneficjentowi. Takim zarządcą powinna być osoba pełnoletnia posiadająca zdolność prawną i pełną zdolność do czynności prawnych.
W jaki sposób powołać zarządcę dla beneficjenta będącego dzieckiem?
Zarządca powinien być powołany co najmniej w formie pisemnej, a w sytuacji, w której zarząd obejmowałby rozporządzanie nieruchomościami, formą właściwą jest forma aktu notarialnego.
Czy zarządcy należy się wynagrodzenie?
Fundator powinien przewidzieć wynagrodzenie dla zarządcy albo uzyskać pisemne oświadczenie zarządcy, że zarząd będzie wykonywał nieodpłatnie. W braku zgody zarządcy na bezpłatne sprawowanie zarządu i braku porozumienia między zarządcą a fundacją rodzinną, zarządca ma prawo wystąpić do sądu opiekuńczego o przyznanie mu od fundacji rodzinnej wynagrodzenia za sprawowany zarząd,
a w braku majątku fundacji rodzinnej z majątku przekazanego przez tę fundację rodzinną małoletniemu beneficjentowi.
Co można zrobić z nieudolnym i szkodliwym zarządcą?
Zarządca w razie jego złej woli lub nieudolności może zostać zwolniony przez sąd opiekuńczy ze swoich obowiązków i w braku wyznaczenia nowego zarządcy przez fundatora, zostać zastąpiony przez nowego zarządcę ustanowionego przez sąd opiekuńczy.
Co może otrzymać beneficjent od fundacji rodzinnej?
Beneficjent może, zgodnie ze statutem, otrzymać świadczenie od fundacji rodzinnej lub mienie w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Czy świadczenie od fundacji rodzinnej może być przyznane pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu?
Świadczenie od fundacji rodzinnej może być przyznane pod warunkiem albo
z zastrzeżeniem terminu. Warunki i terminy przyznania świadczenia mogą być różnorakie, byleby ich spełnienie nie sprzeciwiało się ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Czy świadczenie beneficjenta może mieć wpływ na prawo beneficjenta do zachowku?
Beneficjent, który ma otrzymać od fundacji rodzinnej sumę pieniężną potrzebną do uzupełnienia zachowku, traci prawo do świadczeń i mienia po likwidacji fundacji rodzinnej w części odpowiadającej tej sumie. Także wcześniej przekazane beneficjentowi świadczenia zalicza się na poczet obowiązku zapłaty zachowku przez fundację rodzinną.
Czy katalog świadczeń, jakich udziela fundacja rodzinna, jest ustawowo określony?
Katalog świadczeń, jakich fundacja rodzinna udziela beneficjentowi, nie został ustawowo wprost określony. Fundator ma swobodę w kształtowaniu świadczeń dla beneficjentów.
Czy kondycja finansowa fundacji rodzinnej ma wpływ na uprawnienia beneficjenta?
Spełnienie świadczenia na rzecz beneficjenta nie może zagrażać wypłacalności fundacji rodzinnej wobec jej wierzycieli niebędących beneficjentami i każdorazowo jest uzależnione od bieżącej sytuacji finansowej fundacji rodzinnej. W przypadku wstrzymania świadczenia, bieg terminu jego spełnienia ulega zawieszeniu do czasu poprawy sytuacji finansowej fundacji rodzinnej.
Kto może być wierzycielem fundacji rodzinnej?
Ustawa rozróżnia dwie grupy wierzycieli fundacji rodzinnej:
- wierzycieli – beneficjentów;
- wierzycieli niebędących beneficjentami.
Czy jest ustalona kolejność, w jakiej fundacja rodzinna ma zaspokoić roszczenia uprawnionych?
Spełnienie świadczenia na rzecz beneficjenta nie może godzić w interesy wierzycieli fundacji rodzinnej, którzy nie są jej beneficjentami. A zatem fundacja rodzinna w pierwszej kolejności ma obowiązek zaspokoić swoje zobowiązania wobec tych wierzycieli, którzy nie są jej beneficjentami. Oznacza to, że fundacja rodzinna najpierw ma uregulować wszystkie swoje zobowiązania, m.in. np. opłaty związane z jej funkcjonowaniem, a dopiero po uregulowaniu rachunków, z tego
co zostanie, powinna zaspokoić swoich wierzycieli – beneficjentów.
Spełnienie świadczenia przez fundację rodzinną na rzecz beneficjenta jest zawsze uzależnione od aktualnej sytuacji finansowej fundacji rodzinnej.
W pierwszej kolejności fundacja rodzinna zaspokaja roszczenia osób, wobec których fundatora obciąża obowiązek alimentacyjny. Nie może to prowadzić
do pokrzywdzenia beneficjenta, wobec którego na fundatorze także ciąży obowiązek alimentacyjny.
W przypadku braku możliwości zaspokojenia beneficjentów w pełnej wysokości, w związku ze zobowiązaniami wobec osób trzecich, zarząd dokona miarkowania świadczeń, tak aby nie pokrzywdzić żadnego z beneficjentów. Bieg terminu spełnienia świadczeń co do pozostałej kwoty ulega zawieszeniu do czasu poprawy sytuacji finansowej fundacji rodzinnej (por. art. 32 Ustawy).
Brak możliwości zaspokojenia beneficjentów w pełnej wysokości nastąpi, gdy fundacja rodzinna nie będzie miała w ogóle środków finansowych lub posiadane przez nią zasoby nie pozwolą na zaspokojenie beneficjentów bez zagrożenia wypłacalności fundacji rodzinnej wobec jej wierzycieli niebędących beneficjentami.
W zakresie niezaspokojonych świadczeń, bieg terminu spełnienia świadczeń co do pozostałej kwoty ulega zawieszeniu do czasu poprawy sytuacji finansowej fundacji rodzinnej, a więc do czasu, w którym fundacja rodzinna posiada lub przy zachowaniu należytej staranności powinna posiadać środki finansowe na zaspokojenie w pełni należnych beneficjentom świadczeń.
Czy beneficjent może zrzec się swoich uprawnień, które przysługują mu wobec fundacji rodzinnej?
Tak. Beneficjent może zrzec się w całości lub w części swoich uprawnień.
Beneficjent nie może jednak zrzec się wobec fundacji rodzinnej świadczeń niezbywalnych przyznanych mu przez Ustawę, np. należnych mu z Ustawy jako uprawnionemu do alimentów, wobec ciążącego na fundatorze obowiązku alimentacyjnego.
W jakiej formie trzeba złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się uprawnień beneficjenta?
Zrzeczenie się uprawnień przez beneficjenta wymaga zachowania formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Wymóg zachowania szczególnej formy podyktowany jest potrzebą zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa beneficjenta, poprzez kontrolę tożsamości składającego oświadczenie o zrzeczeniu, czasu złożenia oświadczenia
i merytorycznej treści samego oświadczenia.
Wymagana Ustawą co najmniej zwykła forma pisemna umożliwi beneficjentowi fundacji rodzinnej odpowiednio zastanowić się nad skutkami zrzeczenia się uprawnień beneficjenta i zapobiegnie podjęcia w tym zakresie nieprzemyślanych
i niewłaściwych decyzji.
Czym jest lista beneficjentów?
Lista beneficjentów jest odrębnym dokumentem, w którym wskazuje się szczegółowe dane beneficjentów fundacji rodzinnej oraz ich uprawnienia. Za jej utworzenie oraz aktualizację odpowiada zarząd i robi to w sposób określony w statucie. Lista beneficjentów musi być zatem tworzona zgodnie z przepisami prawa i postanowieniami statutu.
Lista beneficjentów stanowi podstawę do korzystania z określonych świadczeń ze strony fundacji rodzinnej. Nie jest ona zgłaszana do rejestru fundacji rodzinnych.